NOBEL ÖDÜLLÜ MÜSLÜMAN FİZİKÇİ ABDÜSSELAM (1926-... )

ABDÜSSELAM
ABDÜSSELAM (1926- )
Pakistan
Nobel ödüllü fizikçi
Nobel ödülü olan ilk Müslüman bilim adamı olan Abdüsselam,1926 yılında Pakistan sınırları
dışında kalan Jhanga’da doğdu. Pakistanlı Fizik bilgini Abdüsselam , Pencap ve Cambridge
Üniversitelerinden matematik ve fizik dallarında birinci olarak mezun oldu.1951 yılında
hazırladığı doktora teziyle kuantum elektrodinamiğine temel olacak bir çığır açtı. Aynı yıl
Pencap Üniversitesi’ne profesör oldu.1954 yılında Cambridge Üniversitesi’ne okutman tayin
edilince, Pencap Üniversitesi’nden ayrıldı.
1957 yılında Londra Üniversitesi’ndeki İmperal College’e teorik fizik profesörü olarak tayin
edildi. Bundan sonra, Abdüsselam, dünya çapında pek çok akademi, çeşitli komisyon, ilmi
dernek ve ilmi heyet üyeliklerinde bulundu. Aynı zamanda pek çok ilmi kuruluşun başkanlığına
getirildi.1970-1973 arasında Birleşmiş Milletler Üniversitesi’nin Birleşmiş Milletler kurucu kurulu
ve vakıf üyesi oldu.1971-1972 ‘de Birleşmiş Milletler İlim ve Teknoloji Komitesi’ne başkanlık
etti.1972-1978 arasında Milletlerarası Sırfi ve Tatbiki Fizik Birliği’nin ikinci başkanlığını
yaptı.1976’ da Guthire Madalyası Armağanı, 1978’ de Accedamia Nazionaledi XL’ nin
Malteuecci Madalyası, 1978’ de Amerikan Fizik Enstitüsü’nün John Terranca Tate Madalyası,
gene 1978’ de İngiliz Kraliyet Akademisi’nin Kraliyet nişanını aldı.1979’da ABD Milli Eğitim
Akademisi ve İtalyan Milli Lincei Akademisi’ne yabancı üye seçildi. Aynı yıl Nobel Fizik
Armağanı verildi. Ayrıca, biri 9 Eylül 1981’de İstanbul Üniversitesi tarafından olmak üzere,
dünyanın çeşitli üniversitelerinden 15’ i aşkın fahri fen doktorluğu payesi aldı.
Bugün bir taraftan Londra Üniversitesi İmperial College'de teorik fizik profesörlüğünü (1957’den
beri) sürdürürken, diğer taraftan da Trieste’deki Milletlerarası Fizik Merkezi’nin direktörlüğünü
sürdürmektedir.
Prof. Abdüsselam, 230’dan fazla orijinal çalışma yaptı. Bunlarda bir kısmını, aralarında birçok
Türk fizikçilerinin de bulunduğu mesai arkadaşları ve öğrencileri ile hazırladı. Prof.Abdüsselam,
1 / 3
ABDÜSSELAM
bu çalışmalarında, İslamiyet’in ilme verdiği önemi bilen ve bütün ilimlerin kaynağı olduğuna
inanan ve keşiflerini ona dayandıran bir Müslüman’dır.
Profesör Abdüsselam‘a Nobel armağanını kazandıran buluş
Profesör Abdüsselam ‘a Nobel armağanını kazandıran, zayıf ve elektromagnetik kuvvetlerin
birleşik alan teorisidir. Bu teori, bir yandan öyar simetrisi prensibine, diğer yandan da simetrilerin
kendiliklerinden bozulması prensibine dayanmaktaydı. Aynı teoriyi Selam-Weinberg teorisi
adıyla tanındı. Tabiatta ilk bakışta mahiyeti itibari ile birbirinden farklı görünen dört çeşit
etkileşme görülmektedir.
Bunlar:
1-Gravitasyon etkileşimleri,
2-Elektromagnetik etkileşmeler(nötronların beta bozunumlarında olduğu gibi),
3-Zayıf etkileşmeler (bunlar atom çekirdeklerinin yapı taşlarını bir arada tutmaktadır).
Teorik fizikçiler 1918’den beri, bu etkileşimlerden en az ikisinin veya hepsinin menşeinin aynı
olduğunu ispat etmeye çalıştılar.Bu konuda Çalışmalar yapan Eintein ,bu işe 35 yılını verdiği
halde tatminkar ve gözlemlere uygun düşen bir netice elde edememişti.
Eintein’in gerçekleştiremediği bu teoriyi Profesör Abdüsselam gerçekleştirdi:
İki ayrı tipten etkileşme aynı bir teorik model içerisinde deneylere uygun ve tatminkâr bir şekilde
izah ve tasvir edilebiliyordu. Zayıf etkileşmeler ile elektromagnetik etkileşmeler aynı bir teorik
çatı altında birleştirilebiliyordu. İşte Selam-Weinberg Teorisi’nin özü buydu. Abdüsselam,
sadece fizikteki çalışmaları ile değil, idarecilik ve yöneticiliği ile de örnek gösterilebilecek bir
şahsiyettir.
Direktörlüğünü yaptığı Teorik Fizik Merkezi kanalıyla çeşitli ülkelerin özellikle gelişmekte olan
ülkelerin fizikçilerine büyük imkanlar
sağlamaktadır. Bilhassa Türk fizikçilerine özel ilgi ve imkanlar oldukça geniştir. Türk fizikçiler,
yaptıkları 80 civarında orijinal çalışmayla bu desteğe layık olduklarını göstermişlerdir.
Teorik Fizik Merkezi’nin kurucusu
Profesör Abdüsselam uluslararası bilimsel kuruluşlarda etkili bir organizatör ve idareci olarak
da görev yaptı. Bu konudaki en büyük eseri ve 19 yıl kesintisiz olarak direktörlüğünü yürüttüğü
Trieste’deki Teorik Fizik Merkezi’nin kurulması hususunda oldu.1960’ta Milletlerarası Atom
Enerjisi Ajansı’nın genel konferansına Pakistan direktörü olarak katıldı. Bu merkezin kurulması
gerektiği fikrini ilk defa ortaya attı. İlgilileri, dört sene boyunca ikna etmeye çalıştı.1964’te
merkezin kurulmasını sağladı. Bu merkez İtalyan hükümeti ile Milletlerarası Atom Enerjisi
Ajansı’nın patronajı altında kuruldu ve direktörlüğüne Prof. Abdüsselam getirildi.
Fahri fen doktoru
Profesör Abdüsselam, fizik alanında büyük hizmetler yaptı. Bunlar tek kelime ile üstün ve ödüle
layık hizmetlerdi. O fiziği, milletleri yaklaştırıp kaynaştırmada güçlü bir faktör olarak kullanmasını
bildi. Profesör
2 / 3
ABDÜSSELAM
Abdüsselam, kesintisiz 19 yıldır Trieste Milletlerarası Teorik Fizik Merkezi direktörlüğünü
yürütüyor. Merkez kanalı ile çeşitli ülkelerin, bilhassa gelişmekte olan ülkelerin fizikçilerine geniş
imkânlar sağlıyor. Türk fizikçilerine yaptığı yardımlardan dolayı da İstanbul Üniversitesi, bu
hizmetlerden dolayı Prof. Abdüsselam’a 9 Eylül 1981’de Fahri Fen Doktoru payesi vermiştir.
3 / 3